Sagita reageerde met een heel duidelijke versie van onze Westerse
filosofie op mijn vorig logje over het kennen van jezelf. Het
lijkt haaks te staan op wat ik probeerde te vertellen vanuit mijn Oosterse
benadering die niet helemaal zuiver overkomt en het zette me weer even netjes
terug bij het feit dat westerse en oosterse filosofie niet zonder misverstanden
is samen te voegen tot een geheel. Alle filosofieën
en religiën kunnen overeenkomen als een weg naar liefde, mededogen
en vriendelijkheid, maar de filosofiën op zich zijn te verschillend om samen te
kunnen voegen en is mijns inziens niet zinvol omdat iedere filosofie zijn eigen
waarden heeft, die meestal heel zorgvuldig is opgebouwd.
Sagita schreef:
Het ik/ego/ich is een fundamenteel onderdeel van de
persoonlijkheid. Het wordt gevormd in de eerste levensjaren als dat wat niet de
ander is. Noodzakelijk voor de ontwikkeling van identiteit. Een persoonlijkheid
zonder ik/ego/ich bestaat niet. Althans dat is dan iets zonder besef van
identiteit en ook iets dat geen besef heeft van de ander. Zonder ik is er geen
ander. Het ik ontwikkeld zich in de interactie met de ander. De ander zegt wie
je bent. In eerste instantie de ouders, die je een naam geven en je benoemen in
ik en jij.
Je hebt het ik (voor mijn part egoïsme) ook nodig om te overleven.
Zo als ik het nu zie dankzij jouw uitleg is dat het westerse
denken uitgaat van dat wat zich heeft gevormd in de eerste levensjaren als een
vaststaand en op zichzelf staand iets. Ook Descartes heeft
daar een behoorlijk steentje aan bijgedragen door te stellen: Ik denk
dus ik ben.
De Oosterse filosofie daarintegen gaat
in alles uit van afhankelijk ontstaan. Het mensbeeld kent
binnen dat geheel 5 skanda's.
Een verzameling onderdelen die samen een karakteristiek
lichaam of voorwerp vormen.
Een auto is samengesteld uit een verzameling wielen, een
frame, een motor, stoelen, carrosserie, enz., afzonderlijk, of los van elkaar
is het een verzameling onderdelen.
Technisch gezien vormen deze 5 basis elementen een wezen of
entiteit.
In persoonlijke zin liggen de vijf Skanda's ten grondslag
aan de verschijning van elke (levens)vorm. Samen vormen zij een persoonlijkheid.
De 5 Skanda's zijn ongeacht de actieve of potentiële staat,
de voorwaarde voor elke levensvorm. In mineralen is latent bewustzijn aanwezig,
en daarmee latent de Skanda's. In de mens zijn al de 5 elementen actief. Deze
elementen staan binnen het Boeddhisme bekend als:
Rupa: Vorm. Elke vorm is beperkt.
Vedana: Zintuig. Contact en respons.
Sanna: Gewaarwording. Het opmerken en het aanpassen
van gevoel (instinkt)
Sankhara: Leren. De verstandelijke indruk, die
voortkomt uit Vedana en Sanna de elementen voor bewustzijn.
Vinnana: Bewustzijn. De relatie tussen Subject en
Object. De geest als schepper van de persoonlijkheid.
Over deze gegevens wordt uitgebreid ingegaan in studies en
meditatie. Een korte benoeming als hierboven is onvoldoende.
Het B. duikt daar dus dieper in en 'werkt'
daarmee onderzoekt, analyseert en bemediteerd het verder aan de hand van wat de
Boeddha onderwees om te
onderzoeken of het ook met mijn eigen
ervaringen overeenkomt dat de Skanda's geen zelf of 'ik'
zijn, en niet behoren tot een zelf of 'mij'. Er is geen eigenaar van de
vijf khandhas. Al hetgeen tot de Skhandhas behoort is niet-zelf, al denken
we dat 'dit is mijn lichaam', 'dit is mijn geheugen', of 'dit zijn mijn
gedachten'. Het lichaam en alle andere aspecten van 'jezelf' zijn volgens het
boeddhisme niet van jezelf, maar zijn ontstaan als gevolg van oorzaken, en zijn
zelf ook weer een oorzaak voor het ontstaan van nieuwe gevolgen of fenomenen.
Hun bestaan is slechts tijdelijk,
alle fenomenen komen tot een einde. De
vijf Skhandhas hebben geen essentie en daarover gaat dan weer de
bekende
Hart Soetra
Een heel verhaal, het kon helaas niet korter om niet weer
tot verwarring te leiden. Laat het duidelijk zijn dat iedere filosofie zijn
eigen waarde heeft en dat het niet handig is om gegevens onderling te
verwisselen of te snel te denken dat er met iets HETZELFDE bedoeld wordt.
Het gaat om duidelijkheid en omdat het leuk is te filosoferen en
me te verdiepen in hetgeen me beweegt. Ik verwacht niet dat een complet
filosofie in een blogje duidelijk kan worden als ik daar zelf nog dagelijks mee
bezig ben en me ermee uiteenzet. Wel hoop ik dat het verhaal op zich duidelijk
is.
Mens ken uzelf is voor mij een eindeloos en fascinerend
gegeven in deze context .
